Gmina Miasta Gostynina - oficjalna strona

Uczniowie z naszej szkoły i Kopernikus-Realschule w Langenfeld

na tropach odkrywania wspólnej historii

Grupa uczniów ze szkoły średniej Kopernikus-Realschule z Langenfeld przyjęła zaproszenie gostynińskiego Gimnazjum nr 2 do udziału w projekcie realizowanym w ramach corocznej wymiany szkolnej we wrześniu 2017 roku w Polsce. Tym razem wszystkich połączyła pasja do poznawania wspólnej historii Europy – okresu drugiej wojny światowej, kultury Podhala i piękna polskich Tatr.

Młodzież spotkała się w godzinach południowych 2 września 2017 roku w Krakowie. Polscy uczniowie dojechali na miejsce korzystając z usług polskich kolei, najpierw pociągiem EIC do Warszawy, a później przewozem dalekobieżnym EIC Premium, czyli Pendolino, pokonując ponad 350 km w niespełna 2,5 godziny. Grupa niemiecka dotarła na miejsce autokarem liniowym. Po gorącym i serdecznym powitaniu gości przez gostyniaków, wspólnie, 21 uczniów i czworo opiekunów, podjechało tramwajem z tunelu podziemnego do hotel na wspólny posiłek i zakwaterowanie.

Po południu grupa udała się do Muzeum Historycznego Miasta Krakowa przy ul. Pomorskiej 2. Tutaj podczas II wojny światowej znajdowała się siedziba gestapo. Młodzież obejrzała wystawę Krakowianie wobec terroru 1939–1945, opowiadającej o złożonej historii dawnej stolicy Polski. Ekspozycja przygotowała uczniów do wizyty w celach dawnego aresztu gestapo, gdzie torturowano i mordowano przeciwników nazizmu oraz walczących o wolną i niepodległą Polskę. Zwiedzanie udostępnionych cel i odczytywanie zachowanych napisów na ścianach były przejmującym świadectwem przeszłości tego miejsca pamięci narodowej i najważniejszym punktem zwiedzanej ekspozycji. Następnie uczniowie podzielili się na dwie grupy i rozpoczęli pracę na warsztatach. Tematem zajęć był Konteksty społeczne i przyczyny zbrodni, prowadził je Grzegorz Jeżewski, pracownik merytoryczny muzeum. Praca przy wykorzystaniu muzealnych rekwizytów, sprzyjała rozwijaniu kreatywności, pobudzała ciekawość, a przede wszystkim uwrażliwiała młodych uczestników i aktywizowała do wymiany myśli. Udostępniono uczniom zbierane długimi latami przez pracowników muzeum informacje o ofiarach hitlerowskiego terroru. Dzięki zgromadzonym dokumentom i fotografiom uczniowie mogli bliżej zapoznać się z życiorysem wybranej osoby. Na koniec warsztatów każda grupa przedstawiła swojego bohatera.

Po zajęciach na uczniów czekał już historyk i pedagog pan Michał Masłowski, pracowni Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie, aby zabrać na historyczny spacer po Krakowie w poszukiwaniu śladów czasu nazizmu. Młodzież poznała  kulturę i wielowiekową tradycję miasta. Przed wędrówką, jako wprowadzenie do zagadnienia nacjonalizmu, przewodnik wygłosił prelekcję Narodowy socjalizm w dystrykcie krakowskim.  Po przejściu trzykilometrowego szlaku na Starym Mieście i wokół Plant grupa zatrzymała się na skwerku przed Uniwersytetem Jagiellońskim, aby w zabytkowej części miasta aktywnie wymienić myśli na temat wyobrażenia o codziennym życiu młodzieży w okupowanym Krakowie. Panel dyskusyjny animował i prowadził także przewodnik.

W niedzielny ranek, 3 września 2017 roku, spacerkiem grupa dotarła dodawnego budynku administracji Fabryki Emalia Oskara Schindlera przy ul. Lipowej 4. Zwiedziła mieszczącą się tutaj wystawę stałą Kraków – czas okupacji 1939–1945. Przewodnik opowiadała o Krakowie i losach jego polskich i żydowskich mieszkańców w czasie II wojny światowej, ale też o Niemcach – okupantach, którzy pojawili się tutaj 6 września 1939 roku i brutalnie przerwali wielowiekową historię polsko-żydowskiego Krakowa. Podczas zwiedzania szczególną uwagę młodzieży niemieckiej przykuły zgromadzone tu oryginalne symbole totalitaryzmu i nazizmu, towarzyszące mieszkańcom w życiu codziennym, a będące symptomem wielkiej tragedii dotykającej cały świat. Młodzież zobaczyła narrację złożoną z dokumentalnych zdjęć, relacji świadków historii, filmy dokumentalne i prezentacje multimedialne, które dały chronologicznie ułożoną wizję dziejów miasta. Grupa znalazła się w rekonstrukcji autentycznych przestrzeni miejskich wojennego Krakowa, emocjonalnie przeżyła tragedię wojny, utrwaloną w zwykłych przedmiotach, fotografiach, gazetach, dokumentach osobistych i urzędowych. Następnie grupa znalazła się na terenie byłego obozu koncentracyjnego w Płaszowie. Młodzież miała szansę na osobistą konfrontację z przeszłością. Pod kierunkiem dra Marcina Chorążki udała się na spacer Trasą Pamięci 1939–1945. Przebiegała ona po obszarze dawnego krakowskiego getta, w okolicy Rynku Podgórskiego. Młodzież przeszła do Apteki pod Orłem i pod fragmenty zachowanych w kształcie żydowskich nagrobków murów dawnej dzielnicy mieszkaniowej przy ul. Lwowskiej i Limanowskiego. W czasie prelekcji przewodnik przybliżył  historię apteki jako miejsca spotkań i schronienia dla mieszkańców getta, także innych miejsc i ludzi, zapoznał z różnorodnymi recepturami na przeżycie w wojennej rzeczywistości. Na zakończenie wędrówki odbyła się dyskusja na temat obojętności na ludzkie cierpienie, postawy odpowiedzialności za drugiego człowieka oraz konieczności ochrony historycznej wartości swojej małej ojczyzny. Puentą były etyczne dylematy i różne postawy ludzi w czasie wojny.

Późnym popołudniem rozpoczęła się gra miejska Stadt-Rallye. Tematem przewodnim zabawy był Kraków – jego historia, kultura i dzień powszedni.  Młodzież, lasowo podzielona na cztery małe grupy, odkrywała Kraków, jego zabytki, życie kulturalne, specjały regionalnej kuchni oraz przygotowała możliwości komunikacyjne blisko- i dalekobieżne Krakowa. Późnym wieczorem każdy team prezentował swoje wyniki. Wszyscy otrzymali nagrody za wytrwałe poszukiwania i rozwiązania zadań.

W poniedziałek rano młodzież udała się pociągiem do Wieliczki. Z dworca kolejowego dotarła do pałacu Konopków – siedziby archiwum krakowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej z siedzibą w Wieliczce. Po krótkim zwiedzeniu siedziby archiwum na wykład Praca przymusowa więźniów KL Płaszów w Kopalni Soli Wieliczka zaprosił młodzież archiwista IPN pan Marek Węgrzyn. Prelekcja była bogato ilustrowana pokazem multimedialnym zdjęć archiwalnych z miejscowego zasobu, który odzwierciedlał przeszłość i historię zmuszanych do ciężkiej pracy polskich i żydowskich mieszkańców Krakowa i okolic. Następnie uczniowie zostali zapoznani ze zgromadzonymi archiwaliami i zasadami ich udostępniania. W Czytelni Tajnej odbyły się zajęcia mające na celu kształtowanie umiejętności poszukiwania w udostępnionych uczniom oryginalnych zbiorach materiałów dotyczących więźniów. Pobyt studyjny w centrum dokumentacji dał możliwość zapoznania  się z ciekawymi, przechowywanymi w archiwum oryginalnymi materiałami, jak legitymacje, listy, albumy, a także dokumenty administracyjne wystawiane przez nazistowskie organa policyjne czy sądownicze.  Po południu grupa udała się do dawnego, utworzonego na terenie Kopalni Soli „Wieliczka” filii obozu pracy przymusowej, później koncentracyjnego, Kraków-Płaszów. Młodzież zwiedziła  miejsce pracy przymusowej więźniów, a przewodnik podczas blisko 3 kilomertowej wędrówki po krętych, podziemnych korytarzach opowiadał historię i tajemnice kopalni, zwracając uwagę na szczególnie ciężką, przymusową pracę wielu setek osób w czasie II wojny światowej. Schodząc coraz niżej na głębokość 135 metrów pod ziemię, odwiedziliśmy niezwykłe miejsca, solankowe jeziora, piękne komory, solne zabytki sztuki oraz zobaczyliśmy, jak wyglądały dawne maszyny i urządzenia górnicze. Po wyczerpującym spacerze wszyscy nabrali sił, smakując polskich specjałów w podziemnej karczmie. Późnym popołudniem grupa wróciła pociągiem do centrum Krakowa. Pod przewodnictwem historyka Uwe Augustina odbył się historyczny spacer po krakowskiej Starówce w poszukiwaniu śladów czasu nazizmu. Grupa była m.in. w dawnej siedzibie generalnego gubernatora Hansa Franka na Wawelu i obejrzała pozostałości architektury nazistowskiej w mieście przy ulicy Grodzkiej i św. Jana.

Rankiem, 5 września, grupa opuściła Kraków i udała się autokarem do Oświęcimia. O godzinie 9.00 rozpoczęły się warsztaty w Centrum Edukacyjnym mieszczącym się w Muzeum Żydowskim przy pl. ks. Jana Skarbka. Młodzież dowiedziała się o życiu  społeczności żydowskiej przed wybuchem wojny i miała kontakt z oryginalnymi artefaktami z okresu międzywojennego, poznała  zabytkowe eksponaty i dokumenty na ekspozycji stałej zatytułowanej Oszpicin. Historia żydowskiego Oświęcimia. Grupa zwiedziła także synagogę Chewra Lomdei Misznajota i dom ostatniego oświęcimskiego Żyd Szymona Klugera. Prowadzący warsztaty, dyrektor Tomasz Kuncewicz i austriacki wolontariusz Stefan animowali do odkrywania śladów obecności żydowskiej społeczności w kulturze europejskiej z naciskiem na problematykę okresu przedwojennego, przybliżyli rozwój ideologii nazistowskiej oraz nowoczesnego rasistowskiego antysemityzmu, pokazali życia żydowskie, które toczyło się w niemal każdym mieście II Rzeczpospolitej i w wielu miejscach w Europie. Podkreślili, że koegzystencja Żydów i chrześcijan w różnych miejscach układała się czasem bardziej, a czasem mniej harmonijnie. Na zakończenie warsztatów uświadomili i uwrażliwili na niebezpieczeństwa płynące z antysemityzmu, ksenofobii i przejawów nietolerancji. Warsztaty miały zadanie przygotowania merytorycznego oraz emocjonalnego uczniów do wizyty w Miejscu Pamięci Auschwitz-Birkenau i ułatwić poznanie i zrozumienie zagadnienia Holokaustu.

Następnie uczniowie udali się do Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Młodzież wzięła udział w przygotowanym przez jednostkę muzeum – Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście programie Reinhardt. Wspólne zwiedzanie z nauczycielami i przewodnikiem byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady rozpoczęło się od muzeum martyrologicznego w Birkenau. Uczniowie przeszli specjalnie opracowana na potrzeby projektu trasą zwiedzania. Przewodnik-edukator zapoznał z historią tego miejsca, z zachowanymi reliktami obozowymi w drewnianych barakach, przekazał nie tylko ogromną wiedzę i stworzył przestrzeń do refleksji. Tego dnia było deszczowo i zimno, pochmurna pogoda tworzyła atmosferę zadumy i powagi. Następnie grupa udała się do Muzeum w Auschwitz, przechodząc przez symboliczna bramę z napisem Arbeit macht frei. W zwiedzanych kolejno murowanych blokach mieszkalnych przewodnik zapoznał z życiem więźniów w obozie, warunkami zakwaterowania, wyżywienia i pracy, uzupełniał całość swojego opowiadania o wybrane relacje naocznych świadków. Po przerwie obiadowej nastąpiło podsumowanie pobytu studyjnego w Muzeum i Miejscu Pamięci Auschwitz. Odbyło się ono w Sali Refleksji Bolku 27. Pozwoliło uczestnikom na spojrzenie z dystansu na swoje przeżycia i zdobytą podczas wizyty wiedzę. W trakcie tzw. lekcji podsumowującej animatorki podjęły  dyskusję na temat tego, co uczniowie zobaczyli i czego doświadczyli, przebywając na terenie byłego obozu śmierci. Uczniowie zwiedzili ekspozycję przygotowana przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie, poczym rozpoczęli pracę w sali multimedialnej. Następnie dzielili się swoimi wrażeniami i emocjami, a na koniec nastąpiła próba konfrontacji z wcześniejszymi oczekiwaniami. Stworzona atmosfera pozwoliła młodzieży w trakcie dyskusji bez skrępowania, w sposób otwarty i szczery, rozmawiać o zrodzonych podczas wizyty dylematach, różnicach zdań i kontrowersjach. Edukatorki  poprowadziły podsumowanie w taki sposób, by historyczne odniesienia do Auschwitz nabrały aktualnego kontekstu i stały się punktem wyjścia do analizy tych zjawisk współcześnie. Dyskusja przedłużyła się do wieczora. Jeszcze w drodze do Zakopanego kontynuowano ją w autokarze w aspekcie  współczesnych form nietolerancji, uprzedzeń i prześladowań oraz przyczyn ludobójstwa i zbrodni przeciwko ludzkości, jak również sposobami zapobiegania im.

Następnego dnia rankiem grupa udała się do Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem. Podczas lekcji muzealnej młodzież zdobyła wiedzę o przyrodzie Tatr, etnografii i sztuce Podhala. Muzeum okazało się prawdziwą skarbnicą wiedzy o bogactwie regionu, do którego przyjechała grupa. Zainteresowaniem cieszyły się eksponaty zwierząt na wystawie przyrodniczej oraz stroje ludowe w kąciku etnograficznym. Na zakończenie zwiedzania przewodnik przybliżył historię miasta i Tatr. W czasie swojego wykładu pan Wojciech Szatkowski skupił się na okresie II wojny światowej, nakreślając rolę górali, którzy zdecydowali się na współpracę z nazistami. Omówił problematykę góralskiej kolaboracji na Podhalu, która była największą zinstytucjonalizowaną  formą współpracy z okupantem na ziemiach okupowanej Polski. W samo południe wszyscy chętnie wzięli udział w historycznym spacerze po Zakopanem. Rozpoczął się on na cmentarzu zasłużonych na Pęsowym Brzyzku. Na urokliwie położonej nekropoli  młodzież zatrzymała się przy grobach kilkudziesięciu wybitnych osób, które zasłużyły się dla polskiej historii, kultury i nauki. Dalej wędrówka zaprowadziła grupę do willi Koliba – dawnej siedziby faszystowskiej organizacji Hitlerjugend. Przewodnik przybliżył historię narodowosocjalistycznych organizacji społecznych, działających w czasie II wojny światowej na Podhalu oraz zapoznał z postacią rozmiłowanego w góralszczyźnie Stanisława Witkiewicza i stworzonym przez niego stylem zakopiańskim, opartym na budownictwie i zdobnictwie górali podhalańskich. Dalej wędrówka wiodła przez główna ulicę Krupówki do budynku mieszczącego się  przy ul. Chałubińskiego 7, przedwojennego ekskluzywnego hotelu Palace. Naziści zaadaptowali gmach na komisariat policji bezpieczeństwa SiPo, siedzibę służby bezpieczeństwa SD oraz placówkę policji granicznej Grenzpolizeikommissariat Zakopanem. W latach 1939–1945  w budynku tym mieścił się w komisariat dla 80 funkcjonariuszy gestapo, w  sześciu piwnicach urządzono więzienie, a na parterze sale przesłuchań, w których śledczy dopuszczali się straszliwych tortur wobec aresztantów. Ze względu na metody przesłuchań jakich dopuszczali się gestapowcy i stosowane środki przymusu obiekt otrzymał nazwę Katownia Podhala. Młodzież złożyła hołd zamordowanym tu więźniom, których liczby do dziś nie ustalono. Późnym popołudniem grupa udała się na zasłużony odpoczynek do Aquaparku Zakopane. Dużym powodzeniem cieszyły się baseny termalne, atrakcje wodne, a wśród opiekunów niecki rekreacyjno-lecznicze. Wspólna zabawa na świeżym powietrzu, a przede wszystkim możliwość podziwiania malowniczych widoków na Tatry bez wychodzenia z wody stały się niezaprzeczalnymi atutami pobytu w ośrodku. Zmęczeni, ale pełni wrażeń, uczniowie wróciliśmy na zasłużoną, choć późną kolację. Tym razem grupa wcześniej niż zazwyczaj poszła spać.

Kolejny dzień, środa, upłynęła pod znakiem poznania sztuki ludowej i kultury góralskiej Podhala – najoryginalniejszej i najbardziej charakterystycznej w Polsce. Młodzież dowiedziała się, iż mimo procesów unifikacyjnych zachodzących we współczesnym świecie, Podhale jest jednym z nielicznych regionów Polski, którego mieszkańcy nadal zachowują i kultywują własną tradycję w stroju, muzyce, żywej gwarze podhalańskiej i rzeźbie. Grupa udała się do autorskiej Galerii Władysława Hasiora przy ul. Jagiellońskiej na lekcję muzealną. Utrwaliła ona uczniom wcześniej zdobytą wiedzę o stylu zakopiańskim w architekturze i poszerzyła o ludowe elementy sztuki podhala przenikających do twórczości artystycznej. Młodzież w czasie prelekcji zapoznała się z twórczością Władysława Hasiora, a następnie wzięła udział w warsztatach na temat Sztuki w czasach nazizmu. Prowadzący zajęcia skupił uwagę uczniów na jednym z najbardziej rozpoznawalnych pomników artysty Prometeusz rozstrzelany, upamiętniający 20 polskich partyzantów rozstrzelanych przez Niemców w maju 1944 roku. Dyskutowano na temat symboliki bryły dzieła, która nie była jasna dla wszystkich, próbowano odszyfrować znaczenie dramatycznie rozszarpanego korpusu człowieka. Podnoszono znaczenie wydarzenia, jakie upamiętnia to abstrakcyjne dzieło. Następnie grupa udała się na spacer w kierunku Alei Przewodników Tatrzańskich, aby na skraju Kuźnickiej Polany zobaczyć oryginalny pomnik zakopiańskiego artysty poświęcony ofiarom zbrodni hitlerowskiej. Grupa zatrzymała się przed monumentem i rozpoczął się workshop na wolnym powietrzu na temat Wpływu nazizmu na artystów i tworzoną przez nich sztukę. Wymieniano poglądy dotyczące formy wyrazu, jego posadowienia dokładnie w miejscu rozstrzelania 20 polskich partyzantów przez Niemców w czasie II wojny światowej. Po zakończonej dyskusji młodzież przeszła do dolnej stacji jedynej w Polsce wysokogórskiej kolei linowej w Kuźnicach. Stąd wszyscy wjechali na Kasprowy Wierch (1987 mnpm) z jedną przesiadką na Myślenickich Turniach. Przejazd ponad tatrzańskimi dolinami dostarczył niezapomnianych wrażeń i obfitował we wspaniałe górskie widoki. Droga powrotna to piesza wędrówka żółtym szlakiem przez teren Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wiodła przez Halę Gąsiennicową, z odpoczynkiem w schronisku Murowaniec, do Kuźnic. Górska trasa okazała się dla części, zwłaszcza niedoświadczonych turystów i nie mających kondycji uczniów, niełatwym, a wręcz uciążliwym zadaniem. Męczące, czasami strome zejścia po stokach spowodowały, że grupa rozciągała się i pierwsi musieli czekać na pozostałych. Górskiej wędrówce sprzyjało bezchmurne niebo, a odwagi do pokonania trudności dodawały promienie słońca. Dopiero około 19.00 udało się dotrzeć do pensjonatu, gdzie czekała gorąca i smaczna kolacja. Wieczorem wszyscy spędzali wspólnie czas integrując się i słuchając muzyki, bo na taniec brakowało już sił.

W piątkowy ranek, tj. 8 września, zaraz po śniadaniu, wyposażeni w plecaki zapakowane zapasami żywności, grupa udała się busem do położonej w pobliżu Zakopanego miejscowości Kiry. Tuż przy wejściu do Doliny Kościeliskiej czekał przewodnik tatrzański, pedagog i historyk Wojciech Szatkowski. Spotkanie rozpoczął od wrokshopu Rola i zadania kurierów tatrzańskich w ratowaniu polskich przeciwników nazizmu. Prelekcji młodzież wysłuchała w malowniczo położonym wąwozie tuż za pierwszą, utworzoną ze zbliżających się do siebie skał tzw. bramą.  Zapoznał z działalnością polskiego podziemia na Podhalu i w samym Zakopanem. Przybliżył sylwetki uczestników ruchu oporu,  legendarnych kurierów na szlaku Podhale-Budapeszt: Józefa Krzeptowskiego, Stanisława Frączysty, Heleny i Stanisława Marusarzów, szeroko omówił zadania w przenoszeniu tajnej poczty, prasy podziemnej, broni, czy pieniędzy na działalność podziemną oraz przeprowadzaniu osób cywilnych i wojskowych z Polski na Węgry. Następnie grupa udała się na pieszą wędrówkę  szlakiem pokonywanym przez kurierów tatrzańskich, prowadzącym przez Dolinę Kościeliską i Dolinę Tomanową. Trudom spaceru edukacyjnego towarzyszyło przeświadczenie o niebezpieczeństwie grożącym kurierom w czasie okupacji ze strony niemieckich patroli oraz ciężkich warunkach terenowych i  klimatycznych, zwłaszcza zimą. W czasie spaceru uczniowie odwiedzili miejsce, które było świadkiem klęsk i radości kurierów. Odpoczynek zarządzono bowiem w schronisku górskim PTTK na Hali Ornak, pełniącym w czasie okupacji rolę punktu przerzutowego dla kurierów tatrzańskich. Niepowtarzalne, roztaczające się widoki na szczyty Tatr, uroki otaczających kompleksów leśnych oraz sama architektura zakopiańska budynku sprzyjała wypoczynkowi i odprężeniu. Pozwoliła nabrać sił do dalszego marszu. Zanim grupa wyruszyła w drogę, spotkała się w tutejszej Izbie Pamięci. Na wystawie podziwiano niepowtarzalne, historyczne eksponaty stosowane w narciarstwie w okresie II wojny światowej, zapoznano się z piękną historią narciarstwa górskiego. Przewodnik zaprezentował zgromadzony materiał dotyczący badań popularnonaukowych Szlaków polskich kurierów tatrzańskich, opublikowanych i prezentowanych tu także w rękopisach oraz na archiwalnych fotografiach.  Uczniowie podjęli żywą dyskusję na temat odwagi kurierów, trudności w zmaganiach się z aurą i strachem, odpowiedzialności i wielkim bohaterstwie. Spacer edukacyjny w terenie pozwolił wyobrazić sobie uczestnikom, co czuli i jak żyli Polacy walczący z nazizmem. Dalsza wędrówka upłynęła na analizie przekazanych przez przewodnika wiadomości i podziwianiu uroczego krajobrazu doliny.

U wylotu Doliny Kościeliskiej czekał na wyczerpanych górskim marszem uczniów autokar. Już z jego okien grupa podziwiała w czasie objazdu po okolicy powiatu podhalańskiego i samym Zakopanem przykłady zabudowy architektonicznej w stylu zakopiańskim dawnych, okazałych willi, małych drewnianych góralskich chat oraz nowoczesnych kompleksów hotelowych wybudowanych z uwzględnieniem elementów i materiałów typowych dla miejscowego stylu. Autokar zawiózł grupę, na szczególne życzenie grupy chłopców, pod skocznię narciarską Wielką Krokiew, aby zobaczyć miejsce gdzie odbywają się zawody Pucharu Świata. Prowadzony tu właśnie remont uniemożliwił wjazd wyciągiem krzesełkowym na sam szczyt. Jednak oświetlające teren reflektory pozwoliły z daleka dokładnie obejrzeć obiekt. Wieczorem czekała na grupę domowa kolacja.

Jeszcze przed pójściem spać każdy mógł obejrzeć na swoim tablecie przesłaną przez pana Wojciecha Szatkowskiego autora książki Goralenvolk. Historia zdrady,  laureata nagrody historycznej Polityki za 2012 r. i jednocześnie przewodnika grupy prezentacji multimedialnej Szlaki polskich kurierów tatrzańskich.

W sobotni ranek grupa pożegnała zimową stolicę Polski i przyjechała do Krakowa. Trafiliśmy do Centrum Edukacyjnego Instytutu Pamięci Narodowej Przystanek Historia mieszczący się przy ul. Dunajewskiego 8. Dzięki uprzejmości pracowników, mimo dnia wolnego od pracy, mogliśmy w holu obejrzeliśmy wystawę przygotowaną z okazji 11 Dni Pamięci Ofiar Gestapo, a pokazującą historię Polski w latach 1939–1945. O godzinie 11.00 spotkaliśmy się ze świadkiem historii – panią Amelią Dunin, mieszkanką dystryktu krakowskiego w czasie okupacji. Pani Amelia opowiadała swoje przeżycia z tego okresu, wspominała losy swoich krewnych i znajomych, przybliżyła zasady tajnego nauczania i warunków życia młodych ludzi w Krakowie i jej rodzinnej podkrakowskiej wsi. Podkreślała nadludzki wysiłek jej rodziny w ratowaniu Żydów oraz wielkie problemy w codziennej egzystencji. Uczniowie zadawali pani Amalii wiele pytań, na które bohaterka chętnie odpowiadała. Na koniec wywiązała się dyskusja, której puentą była konieczność dbania o tolerancję i zrozumienie między narodami.

Po spotkaniu ze świadkiem historii odbyło się podsumowanie programu, który był edukacyjną wyprawą historyczną oraz wielką przygodą z polską tradycją, kulturą i przyrodą. Uczniowie dzielili się swoimi wrażeniami, opowiadali o punktach programu, które były największym przeżyciem. Nie było jednoznaczności, jednak na większość uczestników wizyta w obozie koncentracyjnym Auschwitz wywarła największe doznanie. Udział w programie dla każdego był niezapomnianym czasem, pozwolił odwiedzić wiele ciekawych miejsc, zobaczyć urokliwe zakątki Tatr i Krakowa, posmakować specjałów kuchni polskiej, a przede wszystkim poznać historię II wojny światowej. Każdy z uczestników otrzymał pamiątkę z udziału w projekcie, a ze strony IPN czekały jako upominki publikacje dotyczące  historii Polski w latach 1939–1945 w języku polskim i niemieckim.

Na wspólny pożegnalny obiad grupa udała się do jednego z lokali gastronomicznych w Galerii Krakowskiej. Podczas posiłku wymieniano się wrażeniami, oglądano fotografie, wspominając wspólnie przeżyte chwile. Wszyscy byli w euforii i świetnym nastroju. Niestety zegar wybił godzinę rozstania. Uczniowie żegnali się w łzach radości, rzucając sobie na szyję i obiecując utrzymywanie dalej nawiązanych już kontaktów i przyjaźni.

Bogatsi o kolejne doświadczenia i wyposażeni w nowe wyobrażenia pozwalające lepiej orientować się we współczesnym świecie oraz czerpiąc przyjemność z podróżowania późnym wieczorem grupa uczniów w Gimnazjum nr 2 im. Polskich Noblistów szczęśliwie wróciła do Gostynina. Młodzież dotarła do Langenfeld dopiero następnego dnia rano.

Tak bogaty program był realizowany przy wsparciu finansowym Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży, Komitetu Partnerstwa Miasta Langenfeld, Burmistrza Miasta Gostynina, a przede wszystkim partycypacji samych uczestników. Wsparcia merytorycznego udzieliły: Centrum Edukacji Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie, Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście w Państwowym Muzeum w Oświęcimiu oraz Centrum Żydowskie w Oświęcimiu. Organizatorami wymiany byli nauczyciele placówek biorących udział w wymianie i to oni sprawowali 24-godzinną opiekę nad uczestnikami projektu podczas jego realizacji w dniach 2-9 września 2017 roku.
Elżbieta Szubska-Bieroń

Seminarium przygotowawcze do projektu historycznego wymiany młodzieży w Krakowie z partnerską szkołą z Niemiec

Młodzież do realizacji projektu historycznego ZACHOWAĆ PAMIĘĆ podczas wymiany szkolnej przygotowywała się podczas podczas dwudniowego seminarium w dniach 21-22 czerwca 2017 r. w Gostyninie.

W pierwszym dniu zajęć uczniowie spotkali się z opiekunami w szkole. Wspólnie omówiony został program projektu, cele i jego założenia. Odbyły się zajęcia integracyjne w formie zabaw, a dyskusję „Czego pragnę się dowiedzieć i co przeżyć w czasie wymiany szkolnej?” poprowadzili opiekunowie grupy.

Następnie odbyło się spotkanie z historykiem p. Mateuszem Lewandowskim. Uczniowie po wysłuchaniu jego wykładu na temat Totalitaryzm i nazizm – ideologie XX wieku, włączyli się w warsztaty dotyczące społecznego kontekstu zbrodni nazistowskich. Zakończyła je burzliwa dyskusja z prowadzącym. 

Po krótkiej przerwie dr Elżbieta Szubska-Bieroń przedstawiła uczestnikom referat Życie codzienne niemieckich i polskich mieszkańców Gostynina w czasie okupacji. Zaprezentowała zebrane przez siebie wspomnienia mieszkańców Gostynina  z okresu okupacji. Przedstawiona na prelekcjach tematyka zainspirowała uczestników do kreatywności w czasie zajęć plastycznych Moje wyobrażenie o okupowanym przez nazistów Gostyninie. Projekt graficzny plakatu należało wykonać techniką dowolną na brystolu. Po zakończeniu indywidualnej prezentacji wykonanych projektów, trzyosobowa komisja konkursowa oceniła pracę. Wyłoniono zwycięzców, a dyrektor szkoły Beata Wasiak-Grudzińska wręczyła nagrodę główną oraz upominki za II i III miejsce. Wszyscy uczestnicy otrzymali nagrody pocieszenia.

Po przerwie obiadowej odbył się krótki wykład i warsztaty nt. Dlaczego Tatry są tak wysokie, a Podhale płaskie i niskie pod kierunkiem geografa i taternika Mariusza Gajewskiego. Uczniowie pracowali w grupach nt. Historia i piękno Podhala, korzystali z atlasu geograficznego i przygotowanych przez prelegenta kart pracy. Wieczorem uczestnicy obejrzeli prezentację multimedialną Najpiękniejsze miejsca w Tatrach przygotowaną przez p. Gajewskiego. Dyskusja Bezpieczne zachowania się turysty na szlakach górskich zakończyła spotkanie. Była jednocześnie przygotowaniem grupy do wyjścia na górskie szlaki. Jako podsumowanie zajęć uczniowie opracowali Kodeks wzorowego turysty.

Drugiego dnia grupa projektowa pojechała na rajd rowerowy do lokalnych miejscach pamięci pod hasłem Odkrywamy ślady zbrodni narodowosocjalistycznych w Gostyninie i jego okolicach. Przed wyruszeniem na trasę opiekunowie sprawdzili przygotowanie młodzieży do wycieczki – zaopatrzenie w wodę oraz sprzęt (rowery, kaski, apteczka). Pierwsza część wycieczki rowerowej prowadziła do pomnika w Kraśnicy –  miejsca rozstrzelania w 1939 roku 29 mieszkańców Gostynina. Elżbieta Szubską-Bieroń przypomniała historię tego wydarzenia. Dalej grupa przejechała fragmentem Rezerwatu Przyrody Osetnica do dzielnicy Zalesie. Pobyt na terenie mieszczącego się tutaj dawnego Szpitala dla Psychicznie i Nerwowo Chorych skupił się wokół eksterminacji pacjentów tego zakładu w latach okupacji 1939-1945. Na terenie zielonym przy szpitalu uczestnicy wysłuchali prelekcji dr Elżbiety Szubskiej-Bieroń Eutanazja - ukryte ludobójstwo nazistów na ziemi gostynińskiej.  Tematykę związaną ze skrajnym barbarzyństwem nazistów wymierzonym przeciwko osobom chorym psychicznie, ich eliminacją poprzez masowe mordy zakończono wizytą na przyszpitalnym cmentarzu. Przy umieszczonej tu tablicy czekał na grupę p. Guether Fuchs – miejscowy historyk. Wspólnie poddano dyskucji temat Społeczne konteksty i przyczyny zbrodni NS.

Kolejny etap wycieczki rowerowej śladami historii prowadził na cmentarz przy ul. Ostatniej. Młodzież złożyła hołd w kwaterze ofiar II wojny światowej poległym na frontach żołnierzom i mieszkańcom Gostynina zamordowanym przez nazistów. Przy mogiłach Elżbiety Szubskiej-Bieroń przypomniała zagadnienie dotyczące zasięgu terytorialnego działań militarnych prowadzonych przez faszystów w latach 1939-1945.

Następnie grupa przyjechała na ul. Floriańską 11, gdzie znajduje się tablica upamiętniająca zamordowanych przez faszystów przedstawicieli gostynińskiego środowiska inteligencji. W zagadnienie  Intelligenzaktion i jej przebiegu na terenie ziemi gostynińskiej wprowadziła młodzież dr Elżbieta Szubska-Bieroń.

Na zakończenie projektu podsumowującego wszyscy udali sie do pizzerii Bordoo. Wymiana myśli i doznań po realizacji fazy przygotowującej towarzyszyła spotkaniu. Refleksjami na temat odwiedzonych miejsc historycznych młodzież podzieliła się w grupie. Podjęła także w czasie dyskusji zagadnienie przemocy i uprzedzeń, poszukiwała odniesień do nich w swoich doświadczeniach szkolnych i środowiskowych. Przedyskutowano możliwość reagowania na te problemy społeczne we współczesnym świecie.