Położenie urzędu
Urząd Miasta Gostynina
ul. Rynek 26
09-500 Gostynin
tel.: 24 236 07 10
fax.: 24 236 07 12
e-mail: um@gostynin.pl
Przedstawiciel Niemieckiej Mniejszości Narodowej przy Gimnazjum nr 2 w Gostyninie na wymianie szkolnej w Niemczech
i Kopernikus-Realschule w Langenfeldzie
ze środków Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży
W bieżącym roku szkolnym 2015/2016 ze środków Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży (PNWM) w ramach programu "Zachować pamięć" udało się pozyskać dofinansowanie na wymianę szkolną pomiędzy młodzieżą z Gimnazjum nr 2 im. Polskich Noblistów w Gostyninie i Kopernik-Realschule w Langenfeld. W polskiej grupie znalazł się Samuel Berliński z Niemieckiej Mniejszości Narodowej. Organizatorzy polsko-niemieckiego projektu otrzymali także częściowe wsparcie finansowe na pokrycie kosztów podroży z Gostynina do Langenfeld i z powrotem. Łączna wartość zakończonego w czerwcu 2016 przedsięwzięcia wyniosła blisko 30000,00 złotych. PNWM przekazała na ten cel 13666,00 z ł, pozostałą kwotę Komitet Partnerstwa Miast w Langenfeldzie i Stowarzyszenie Popierania Partnerstwa Langenfeld-Gostynin, część kosztów pokryli zaś sami uczestnicy projektu. Zadanie obejmowało realizację programu w mieście partnerskim Langenfeld oraz dwa seminaria – przygotowawcze i podsumowujące – w Polsce.
Głównym tematem trwającej od 7 do 13 czerwca 2016 r. programu uczyniono drugą wojnę światową, która stanowi do dziś trudną historię relacji między Polską a Niemcami. Projekt miał na celu uchronić od zapomnienia ofiary i miejsca pamięci terroru faszystowskiego w Polsce i Niemczech. Wspólne poznawanie i badanie przeszłości było podstawą do refleksji i rozważań o teraźniejszości i wspólnej europejskiej przyszłości. W projekcie uczniowie skorzystali z oferty pedagogicznej Instytutu Pamięci i Przestrogi w Düsseldorfie [Mahn-und Gedenkstaette] oraz Centrum Dokumentacji Miasta Kolonia [Dokumentationszentrum der Stadt Koeln]. Na warsztatach w grupach polsko-niemieckich opracowywano tam zagadnienia w oparciu o konkretne biografie i przedstawiano wyniki na forum. W każdej placówce wspólnie uczestniczono w warsztatach edukacyjnych pod kierunkiem edukatorów. Po zakończonych wrokshopach był czas na zwiedzanie miasta, spacer nad Renem oraz udział w spacerze śladami Kamieni Pamięci z edukatorem. Istniała także możliwość poznania wielokulturowości obu tych metropolii.
Uczniowie w czasie tygodniowego pobytu uczestniczyli w wybranych zajęciach dydaktycznych wspólnie ze swoimi partnerami w szkole. W czasie wolnym nakręcili film „Mord in KOP”. W początkowych dniach pobytu został opracowany scenariusz filmu, rozpisane role oraz zadania w czasie realizacji. Każdemu z uczniów grupy projektowej przypisano określone zadanie. Jedyni otrzymali role aktorskie, inni zajęli się reżyrerią, wyborem muzyki do poszczególnych scen, rozpisaniem tekstu na sceny, powołana została grupa techniczna. W pozyskaniu rekwityztów pomógł dyrektor szkoły Frank Theis. Uczniowie bardzo angażowali się i dawali z siebie wszystko, każdy odkrywał swoje talenty i możliwości. Premiera filmu odbyła się w ostyatnim dniu wymiany szkolnej. Do jej obejrzenia zaproszeni zostali uczniowie szkoły niezaangażowani w wymianę.
Projekt dał przedstawicielowi niemieckiej mniejszości możliwość poznania wielokulturowości tamtejszych miast, a podczas goszczenia w niemieckich rodzinach również tradycji i obyczajów panujących w Niemczech. Gostynińska młodzież wspólnie z niemieckimi rówieśnikami uczestniczyła w zajęciach integracyjnych i sportowych. Wspólnie grano w kręgle, śpiewano przy ognisku, próbowano sił i sprawdzano tężyznę fizyczną w ośrodku nart wodnych w pierwszych dla uczniów polskich próbach zmierzenia się z tą dyscypliną na torach wodnych. Dla jednych uczestników całodniowe aktywności służyły podtrzymaniu zawartych w poprzednim roku przyjaźni, dla innych nawiązaniu nowych kontaktów. Natomiast niedziela, 12 czerwca, była dniem dla rodzin goszczących. Polscy uuczestnicy mieli możliwość skorzystania z oferty wyjazdu indywidualnego do muzeów czy zwiedzenia innych okolicznych miasta, osobistych rozmów z gospodarzami, poznania codzienności niemieckiej rodziny. Przez ponad tydzień młodzież z obu miast partnerskich w czasie wspólnych aktwności spędzała czas od rana do wieczora, doznając wielu pięknych i niezapomnianych przeżyć.
Wymiana młodzieży z Gostynina i Langenfeldu w ramach programów dofinansowanych przez Polsko-Niemiecką Wymianę Młodzieży z siedzibą w Warszawie z udziałem przedstawicieli Niemieckiej Mniejszości Narodowej będzie kontynuowana w kolejnych latach.
SEMIARIUM PRZYGOTOWAWCZE DO PROJEKTU „ZACHOWAĆ PAMIĘĆ” w dniach 9-10 maja 2016 r. GOSTYNIN-PŁOCK
W ramach przygotowań do wymiany młodzieży do projektu „Zachować pamięć” współfinansowanego przez Polsko-Niemiecką Wymianę Młodzieży polscy uczniowie wzięli udział w dwudniowych warsztatach. Odbywały się od 9 do 10 maja 2016 roku na terenie Gostynina i Płocka. Młodzież odwiedziła miejsca hitlerowskiego terroru znajdujące się na terenie byłych gett, hitlerowskiego więzienia, ośrodka eutanazji, obszarów masowych zbrodni i obozu pracy oraz upamiętniła cierpienia tysięcy osób w mniejszych, często zupełnie nieznanych lub zapomnianych miejscach.
W pierwszym dniu zajęć uczniowie spotkali się z dr Barbarą Konarską-Pabiniak, autorką wielu historycznych publikacji i gostynińską regionalistką. Wysłuchali wykładu na temat Wielokulturowości polskich miast przed wybuchem drugiej wojny światowej na przykładzie Gostynina. Następnie gostynińska regionalistka i historyk pani Agnieszka Janecka przeprowadziła dyskusję i warsztaty dotyczące organizacji i stowarzyszeń mniejszości narodowych, ich działalności oświatowej i kulturalnej oraz życia mieszkańców przed okresem reżimu w Gostyninie. Po krótkiej przerwie dr Elżbieta Szubska-Bieroń przedstawiła gimnazjalistom referat Czas NSDAP w Polsce. Życie codzienne niemieckich mieszkańców Gostynina w okresie narodowego socjalizmu.
Wykłady i prelekcje zainspirowały młodzież do udziału w warsztatach Okupowany Gostynin moimi oczyma. Każdy z uczniów miał przygotować podczas samodzielnej pracy projekt plakatu. Konsultacji od strony plastycznej udzieliła pani Dorota Augustyniak. Przed przystąpieniem do pracy artystycznej uczniowie wysłuchali opracowań i zobaczyli prezentacje multimedialne uczennic Julii Bieroń Sytuacja niemieckich kobiet w Gostyninie w czasie okupacji 1939-1945 oraz Sary Górskiej Losy społeczności żydowskiej w Gostyninie do 1945 r. Po zakończeniu warsztatów każdy z uczniów zaprezentował przygotowane przez siebie widzenie okresu narodowego socjalizmu w Gostyninie oraz omówił wyobrażenia, jakie towarzyszyły podczas tworzenia własnych plakatów. Wyobrażenia każdego z uczestników, jak i spojrzenie na wydarzenia stawało się inspiracją do wspólnej dyskusji moderowanej przez historyka panią Agnieszkę Janecką.
Po zakończeniu warsztatów młodzież udała się wraz z opiekunami panią Dorotą Augustyniak i Elżbietą Szubską-Bieroń na wycieczkę do lokalnych miejsc pamięci ofiar drugiej wojny światowej. Pierwszym odwiedzonym przez grupę miejscem o istotnym znaczeniu dla pamięci zbiorowej gostyniaków był niewielki, stosunkowo mało znany cmentarz i pomnik przy ul. Zalesie 1 przed ówczesnym Szpitalem dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Gostyninie. Pomnik i cmentarz symbolizują potworne zbrodnie popełnione w ramach akcji eutanazji preferowanych przez zwolenników narodowego socjalizmu na chorych psychicznie i niepełnosprawnych pacjentach gostynińskiego szpitala. Następnie grupa przyjechała do Gostynina na cmentarz przy ul. Ostatniej. Udała się na kwatery polskich żołnierzy poległych w latach 1939 i 1944–45 i osób cywilnych zamordowanych w czasie drugiej wojny i okupacji. Odczytano nagrobne tablice, przypomniano osoby znane i zasłużone dla miasta, które stały się już w grudniu 1939 r. ofiarami zbrodni faszystowskich. Podczas przejazdu młodzież zwróciła uwagę na pomniki postawiony ku chwale poległych żołnierzy polskich i radzieckich przy Miejskim Centrum Kultury, o których się dziś zapomina ze względu na przebudowę „krajobrazu miejsc pamięci” po 1989 roku. W ramach wizyty w lokalnych miejscach pamięci narodowej grupa udała się na cmentarz ewangelicko-augsburski w Gostyninie przy ul. Targowej, założony najprawdopodobniej na początku XIX wieku dla niemieckich ewangelików osiedlających się w Gostyninie i okolicznych wsiach. Tutaj pod symboliczną tablica pamiątkową przypomniano historię mniejszości niemieckiej w mieście od XVIII wieku do 1945 roku, odszukiwano nazwiska na zniszczonych czasem tablicach nagrobnych. Kolejnym odwiedzanym przez uczniów miejscem pamięci narodowej była tablica przy ul. Floriańskiej, poświęcona zamordowanym przedstawicielom środowiska gostynińskiej inteligencji.
Wieczorem młodzież spotkała się, aby podsumować pierwszy dzień seminarium. W czasie dyskusji okazało się, że nie wszystkim uczestnikom znane były lokalne miejsca pamięci. Niektóre z nich, jak niewielki i niepozorny, dziś nieczynny, cmentarz kryjący ofiary nazistowskiego terroru i bestialskiego sposobu uśmiercania przy ul. Zalesie.
Drugiego dnia grupa udała się do Płocka. W Muzeum Mazowieckim zwiedziła fragment wystawy „X wieków Płocka”, poznała historię miasta z okresu międzywojnia i lat 1939 –1945 i wzięła udział w lekcji muzealnej pt. „Wielokulturowość i wzajemna tolerancja mieszkańców Płocka przed okresem narodowego socjalizmu i odzwierciedlenie tego w sztuce przełomu wieków”. Następnie młodzież udała się do Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku przy ul. Kwiatka, gdzie wysłuchała prelekcji pracownika muzeum, który przybliżył historię Żydów mazowieckich i polskich. Młodzież przeszła do części wystawienniczej, zwiedziła salę główną oraz pomieszczenie Holokaust, poznała elementy kultury Żydów w Polsce na przykładzie kuchni, muzyki, świąt i zwyczajów oraz architektury żydowskiej.
W godzinach popołudniowych grupa udała się na spacer śladami zbrodni narodowosocjalistycznych w Płocku. Wycieczkę rozpoczęto na obszarze dawnej żydowskiej dzielnicy przekształconej w czasie okupacji w getto i zamieszkałej w 1940 r. przez 7600 Żydów. Następnie grupa przeszła na Plac 13-tu Straconych pod obelisk ku czci Polaków, którzy zostali 18 września 1942 r. powieszeni przez hitlerowców za działalność antyfaszystowską. Młodzież upamiętniła działaczy polskiego ruchu oporu o różnych zapatrywaniach politycznych wobec okupantów niemieckich. Później grupa udała się na ulicę Sienkiewicza pod budynek obecnego Zakładu Karnego, w którym w czasie okupacji mieściło się jedno z trzech więzień karnych byłej prowincji Prusy Wschodnie. W drodze powrotnej do Gostynina dopełnieniem informacji historycznych było skupienie uwagi na zabudowaniach ulicy Kolejowej 18, gdzie mieścił się obóz pracy dla kobiet.
SEMINARIUM PODSUMOWUJĄCE PROGRAM „ZACHOWAĆ PAMIĘĆ” w dniach 19-20 czerwca 2016 r. GOSTYNIN-WARSZAWA
Uczestnicy projektu wzięli udział w seminarium podsumowującym. Odbywało się ono w dniach 19-20 czerwca 2016 r. i obejmowało warsztaty, spotkania z ciekawymi ludźmi oraz wycieczkę do miejsc pamięci terroru hitlerowskiego w Warszawie.
Pierwszego dnia młodzież wzięła udział w warsztatach prowadzonych przez historyka panią Agnieszkę Janecką. Były one okazją do odkrycia wojennej historii żydowskich mieszkańców Warszawy i opierały się na wykorzystaniu multimedialnego przewodnika on-line, który pozwolił podążać po Warszawie tropem bohaterów komiksów Janusza Korczaka. Młodzież wcielona w mityczne postaci mogła indywidualnie spacerować po stolicy, przygotowując się w ten sposób do wędrówki w czasie i po współczesnej Warszawie. Po zakończonych warsztatach prowadząca wciągnęła młodzież w dyskusję na temat ofiar nazistowskiego terroru oraz współczesnej konieczności upamiętnienia poświęcenia ludzkich istnień za cenę wolności i pokoju.
Po zakończonych warsztatach na młodzież czekał już pan Guenther Fuch, świadek historii, lokalny regionalista i publicysta. Jako obywatel niemiecki mieszkający w Gostyninie wciągnął grupę w dyskusję o konieczności zachowania w pamięci społecznego kontekstu zbrodni nazistowskich, upamiętniania ofiar poniesionych przez przedstawicielu wielu narodów w czasie okupacji, ofiar niebędących Polakami, czy tez żołnierzy walczących i poległych na frontach walk w latach 1939–1945 na całym świecie. Prelegent zwrócił uwagę także na następstwa drugiej wojny światowej, w tym zmiany terytorialne, straty ludnościowe, kulturowe i materialne wielu narodów europejskich. Wspólnie rozpoczęto debatę o wpływie narodowego socjalizmu na teraźniejszość i przyszłość wzajemnych konfliktów polsko-niemieckich. Wymieniając poglądy uczniowie doszli do wspólnego wniosku, iż okupacja hitlerowska i druga wojna światowa oraz różnorodne, często kontrowersyjne upamiętniane wydarzenia, stanowią do dziś istotny aspekt stosunków polsko-niemieckich. Konkluzją rozważań było wypracowane stanowisko, iż kontekst zbrodni hitlerowskich usprawiedliwia negatywne nastawienie Polaków do Niemców, ale nie może on stanowić przeszkody w budowaniu relacji między młodymi ludźmi.
Rankiem, 20 czerwca 2016 roku, grupa wraz z opiekunami udała się na wycieczkę do Warszawy. Pobyt rozpoczął się od wizyty w Muzeum Żydów Polskich Polin. W tamtejszym Centrum Edukacyjnym młodzież uczestniczyła w warsztatach tematycznych Jak jej było na imię……?, poznając na przykładzie Kolbuszowej dzieje wielu polsko-żydowskich miast, które zostały zniszczone w czasie drugiej wojny światowej. Dalej grupa pracowała na wystawie stałej, analizowała filmy i teksty wspomnieniowe. Następnie młodzież udała się na spacer Traktem Pamięci Męczeństwa i Walki Żydów. W strugach deszczu uczniowie zobaczyli zespół kamiennych form pamiątkowych, rozmieszczonych na warszawskim Muranowie, upamiętniających miejsca, wydarzenia i ludzi związanych z gettem warszawskim.
Po powrocie do Gostynina odbyło się spotkanie podsumowujące. Omówiono realizację całego projektu. Scharakteryzowano bezpośrednie skutki drugiej wojny światowej, wyróżniając następstwa polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe. Zakończyła je dyskusja na temat przemocy i uprzedzeń oraz konieczności reagowania na współczesne problemy cywilizacyjne.
Udział w projekcie pozwolił przedstawicielowi Niemieckiej Mniejszości Narodowej i młodzieży z Gimnazjum nr 2 w Gostyninie oraz Kopernikus-Realschule w Langenfeld odwiedzić zarówno stosunkowo mało znane miejsca pamięci o różnorodnym charakterze, w których dziś nie znajdują się choćby tylko niepozorne tablice pamiątkowe, ale także małe pomniki, jak na osiedlu Zalesie, przypominające o popełnionych tam potwornych zbrodniach oraz znane miejsca pamięci, posiadające obszerne oferty pedagogiczne, w tym Muzeum Żydów Polskich Polin, Centrum Dokumentacji w Kolonii, czy Instytucie Pamięci i Przestrogi w Düsseldorfie. Przy każdym odwiedzanym miejscu pamięci grupa otrzymała informacje, jakiemu wydarzeniu jest ono poświęcone, np. popełnionej tu zbrodni czy rozegranej bitwy. Młodzież poprzez udział w projekcie pielęgnowała pamięć o ofiarach nazistowskiego terroru. Uzyskała wyobrażenie o wielkości zbrodni faszystowskich i jej skutkach. Pozwoliło to jej inaczej spojrzeć na historię i wysnuć z niej wnioski na przyszłość, skłoniło do refleksji nad koniecznością zachowania obecnych miejsc pamięci i utrzymywanie ich w dobrym stanie. Udział w projekcie każdy potraktował jako niezapomnianą lekcję historii. Młodzież z Gostynina i Langenfeld wniosła tym samym duży wkład we wzajemne poznawanie się, swoich miast i porozumienie narodów.
E. Szubska-Bieroń
Urząd Miasta Gostynina
ul. Rynek 26
09-500 Gostynin
tel.: 24 236 07 10
fax.: 24 236 07 12
e-mail: um@gostynin.pl