Gmina Miasta Gostynina - oficjalna strona

Historia hejnału gostynińskiego

W roku 1997, z inicjatywy ówczesnego burmistrza Gostynina Włodzimierza Śniecikowskiego, został skomponowany hejnał gostyniński. Kompozytorem był Mikołaj Burakowski z Gostynina, piastujący przez wiele lat funkcję dyrektora w Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej w Płocku.
Hejnał nadawany był i jest o godz. 12.00 z wieży ratuszowej w centralnym miejscu miasta.
Trębaczem od początku grania hejnału był pan Roman Pakulski, ówczesny pracownik jednego z gostynińskich zakładów przemysłowych. Następnie nagrany utwór odtwarzany był z taśmy magnetofonowej, a obecnie z płyty CD.

Opinia w sprawie herbu miasta Gostynina

Opracowania z zakresu polskiej heraldyki miejskiej podają różne wersje herbu Gostynina. Ustalenie właściwej wersji herbu uniemożliwia brak oryginalnych pieczęci miejskich z okresu sprzed końca XVIII wieku. Nie podaje ich Wiktor Wittyg w pracy "Pieczęcie miast dawnej Polski" (Kraków 1905), zapewne brak ich więc w zbiorze pieczęci miejskich W.Wittyga w Muzeum Narodowym w Krakowie. Marian Gumowski w pracy "Herby miast województwa warszawskiego" (odbitka z "Miesięcznika Heraldycznego" XV-XVI, Warszawa 1938) cytuje pieczęć Gostynina na dokumencie z 1475 r. w Archiwum Państwowym w Gdańsku "niestety tak zniszczoną, że nic rozpoznać nie można" (s. 20-21). Kwerenda przeprowadzona przez autora niniejszej opinii w Archiwum Głównym Akt Dawnych nie ujawniła dawnych pieczęci miejskich Gostynina; być może bardziej szczegółowe poszukiwania w tym oraz innych archiwach doprowadziłyby do ich odkrycia. Już w XIX wieku, kiedy w latach 1867-1868 zbierano informacje o dawnych pieczęciach i herbach miast Królestwa Polskiego, nie zdołano odnaleźć pieczęci Gostynina. Kiedy jednak w 1847 r. Heroldia Królestwa Polskiego opracowała wzory herbów miast dla Gostynina, ustaliła herb przedstawiający bramę z 3 basztami o spiczastych dachach z chorągiewkami, być może oparty na wyobrażeniu występującym na dawnych pieczęciach miejskich. Inny niezachowany dziś herbarz miejski z XIX wieku jako herb Gostynina podawał również bramę z 3 wieżami, ale bez dachów. Taką też wersję herbu: miejski z 3 wieżami i bramą o otwartych wierzejach z na pół opuszczoną kratą przyjął Marian Gumowski w cytowanej pracy z 1938 r. Już jednak w albumie reprodukcji pt. "Herbarz Polski", wydawnictwo Kawy Hag (brak roku wydania, około 1934, tabl. Województwo warszawskie, ilustr. 21) oraz w pracy "Herby miast polskich" (Warszawa 1960, s.176) przyjął nieco inaczej stylizowany herb Gostynina: brama forteczna (bez wierzeji i krat - przyp. S. K. K.) przy trzech basztach zwieńczonych spiczastymi dachami, zapewne bardziej zbliżony do projektu Heroldii. Obie wersje herbu tj. ta z około 1934 i z 1960 r. są sobie bliskie: różni je rozległość oblankowanych murów na szerokość bramy lub na całą szerokość tarczy herbowej, występowanie lub brak wierzeji w bramie oraz spiczastych dachów na wieżach. W obu wersjach te same są też barwy herbu: pole niebieskie, mur i wieże białe, dachy (tylko w drugiej wersji z 1960 r.) czerwone.

Motyw muru miejskiego, bramy i trzech wież jest typowym herbem wielu miast polskich. Analogicznego herbu używa też wielkopolskie miasto Gostyń: dwukondygnacyjna oblankowana wieża stojąca między dwoma wieżami luzem zwieńczonymi spiczastymi dachami. Podobieństwo motywu herbowego oraz nazwy miast było powodem heraldycznej konfuzji. Już wydawnictwo "Polskie herby miejskie" (wyd. "Wspólna Sprawa", Warszawa 1963, tabl. 26, nr 512) przypasowało Gostyninowi herb Gostynia, zmieniając przy tym jego barwy. Błąd ten powtórzyła też: Wielka Encyklopedia Powszechna PWN w tomie IV (Warszawa 1964, s. 341), dając czarno-białe konturowe rysunki herbów według pracy M. Gumowskiego z 1960 r.: pod Gostyninem - Gostynia, a pod Gostyniem - Gostynina.

Omyłkę tę sprostowało wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich pt. "Miasta polskie w tysiącleciu" (tom II, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967), przynosząc barwę reprodukcji właściwych herbów Gostynia (tabl. LXXVII) i Gostynina (tabl. CVII). Wydawnictwo to, w którym opracowanie herbów miejskich powierzone zostało najwybitniejszym naówczas specjalistom, miało za zadanie również uporządkowanie polskiej heraldyki miejskiej. Zamieszczone w nim rysunki herbów oparte zostały na wiarygodnych źródłach historycznych, poprzedzone krytycznymi studiami i poddane poprawnej stylizacji heraldycznej. Dla Gostynina publikacja ta przyjmuje uproszczoną (pominięto wierzeje w bramie miejskiej) i poddaną piękniejszej stylizacji wersję herbu ogłoszoną przez M. Gumowskiego w 1938 r.: w polu błękitnym oblankowany mur biały z bramą i trzema takimiż oblankowanymi wieżami. Tę wersję herbu proponuję przyjąć w przygotowanej monografii Gostynina i na okolicznościowym medalu. Dla uzyskania większego wyrazu rysunek (zwłaszcza na medalu) można poddać drobnej korekcie: prześwit bramy miejskiej (zbyt wąski) można nieco poszerzyć oraz nieznacznie rozsunąć zbyt blisko siebie usytuowane wieże, w ten sposób jednak, aby ich kontury odcinały się od blanków na murze.

Stefan K. Kuczyński - Instytut historii PAN